Иҫке Сәсҡаб (татар. Иске Чәчкаб, рус. Старые Чечкабы) — Татарстандың Ҡайбыҫ районындағы татар ауылы. 2010 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 450 кеше.

Иҫке Сәсҡаб
татар. Иске Чәчкаб
Рәсем
Рәсми атамаһы Иске Чәчкаб
Рәсми тел татар теле һәм урыҫ теле
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Ҡайбыҫ районы[1], Большекайбицкое сельское поселение[d] һәм Ульянковская волость[d]
Сәғәт бүлкәте UTC+3:00[d]
Халыҡ һаны 5 кеше (1646),
59 кеше (1721),
62 кеше (1744),
74 кеше (1782),
325 кеше (1795),
411 кеше (1859),
900 кеше (1897),
1148 кеше (1908),
839 кеше (1923),
726 кеше (1926),
819 кеше (1928),
833 кеше (1949),
717 кеше (1970),
688 кеше (1979),
512 кеше (1989),
463 кеше (2002),
442 кеше (2010),
474 кеше (2017),
734 кеше (1958)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 140 метр
Майҙан 0,9 км²
Почта индексы 422330
Иң тәүге яҙма ваҡыты 1565
Урындағы телефон коды 8437030
Карта
 Иҫке Сәсҡаб Викимилектә

Географик урыны үҙгәртергә

  • Район үҙәгенә тиклем (Оло Ҡайбыҫ): 5 км
  • Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Оло Ҡайбыҫ): 5 км
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡоланғы): 25 км

Халыҡ һаны үҙгәртергә

Халыҡ һаны
Йылдар 1646 1721 1744 1762 1795 1834 1858 1900 1913 1920 1923 1926 1928 1941 1957 2000 2010
Бөтәһе 325 309 463 999 1120 1009 519 726 819 984 901 461 442
Ир-егеттәр 5 59 62 74
Ҡатын-ҡыҙҙар

Ауылдың милли составы татарҙарҙан ғына тора. Ауылда 146 йортта 463 кеше йәшәй.[2] 2010 йылда даими йәшәүселәр һаны 442 кеше.

Был яҡҡа килеп урынлашҡан беренсе "сәскәлеләр" Болгар дәүләте кешеләренән булалар, был хаҡта ҡәбер өҫтөндәге бер яҡ ситендә төҙөп сығылған таштар дәлилләй. Ләкин шул уҡ ваҡытта ауылда мишәр халҡы ла нигеҙ һалыуы билдәле. Элек ауылда шулай уҡ татарҙар менән бергә мордва (Агиш яғы), сыуаштар йәшәгән. Ауылда бөгөн дә мордваларға хас текст ҡулланыла, мәҫәлән: лапаҫ, тирмән, ырҙын табағы, аҡ бал, штат, эшләпә, миләш, баҡраҡ, аксай, каки һ.б. Ләкин был халыҡтар йә һуңыраҡ күсенеп киткәндәр, йәғни Ислам дине тәьҫирендә татарлашҡан.[3]

1593-1630 йылдарҙа ауылдың халҡы күп Быуа яҡтарына күсенә. Мәҫәлән, унда Яңы Сәсҡап тигән татар ауылынана нигеҙ һалалар. Шулай уҡ, ҡайһы бер сығанаҡтарҙа Сәсҡаб ауылынан сыуаштар хәҙерге Быуа районы Сураҡ ауылы ерҙәренә күсенгән тип тә уйланыла.[3]

Билдәле шәхстәре үҙгәртергә

Иҫке Сәсҡаб ауылынан өс кеше Татар энциклопедияһына лә индерелгән, улар – Ғабделлатиф Алкин дин көрәшсеһе булараҡ, Шәйхулла Алкин – милләт көрәшсеһе, яҙыусы булғанға. Һәм Рәйес Борһанов ғалим булараҡ.[3]

Тел үҙгәртергә

Иҫке Иҫке Сәсҡаб ауылы халҡы Тау яғында таралған татар теленең норлат һөйләшендә һөйләшә. 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу буйынса халыҡтың 100% - ы ла татарса, 80.5% - ы (387 кеше) урыҫса белә.

Климат үҙгәртергә

Климат уртаса континенталь. Кёппен-Гейгер климаттар классификацияһы буйынса климаттың коды: Dfb[4]. Уртаса йыллык һауа температураһы 4.3 °C.[5]

Иҡтисады үҙгәртергә

Ауыл халҡының күбеһе район үҙәгенә барып, Закиров ис. хужалыҡта эшләй, йорт яны хужалыгында ауыл хужалығы менән шөғөлләнә. Шулай уҡ шәхси магазин тотоусылар ла бар.

Ауылда бөгөнгәсә колхоз һаҡланып килә. Шулай уҡ фермер хужалыҡтары ла бар. Ауыл хужалыгында төп тармаҡтар: һөт-ит тереклеге, һарыҡсылыҡ, бал етештереү, иген игеү.[6]

Социаль өлкә үҙгәртергә

Ауыл мәсете үҙгәртергә

Иҫке Сәсҡаб мәсеттең Әбей батша заманына булыуын уҡ 1771 йылғы "Май айы Приговоры"нда әйтелә. Ул мәсет соҡорҙа була, сөнки был ваҡыт тау өҫтөнә мәсет төҙөү рөхсәт ителмәгән. Мулла вазифаһын Ғәбделвәли Габдрахманов үтә.[3]

Рәсми рәүештә мәхәлләнең барлыҡҡа килеүе 1790 йылдың йәйе.[3]

Сәсҡаб мәктәбе үҙгәртергә

Ауылда беренсе мәктәп 1890 йылда асыла.

Бөйөк Ватан һуғышынан һуң яңы урында 8 йыллыҡ мәктәп йорто төҙөлә.[7]

1995 йылда беренсе тапҡыр мәктәп урта дөйөм белем биреү статусын ала һәм 1997 йылда беренсе уҡыуҙыҙар мәктәпте тамамлай. 1997 йылдан яңы урында "Альфа" төҙөлөш фирмаһы тарафынан 108 кешелек яңы ике ҡатлы бина һалына. Бында, был мәктәп, балалар баҡсаһы урынлашҡан.[8] 2011 йылдан 9 йыллыҡ мәктәп.[9]

Сәсҡаб балалар баҡсаһы үҙгәртергә

Сәсҡаб балалар баҡсаһы 1968 йылдың 29 ноябренән эшләй башлай.[3] Балалар баҡсаһының төп маҡсаты: балалар сәләмәтлеген һаҡлау һәм һау-сәләмәт йәшәү рәуеше формалаштырыу. Бында бер генә идарасы һәм ике тәрбиәсе эшләй. Төрлө йәштәге бер балалар төркөмдә шөғөлләнәләр. Тәрбиә һәм уҡыу-уҡытыу эштәре татар телендә алып барыла.[7]

Рәсемдәр үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

Сығанаҡтар үҙгәртергә

  • Кадыйр Галим. «Эзле Чәчкаб». Казан. 2004.