Ваҡ һаралйын

Ваҡ һаралйын , кәрлә һаралйын, тупылдаҡ(рус. Гаршнеп, лат. Lymnocryptes minimus)— ҡыҫҡа аяҡлы, оҙон суҡышлы, арҡаһы көрәнһыу буйлы, ҡорһағы аҡ төҫтәге көйөлдөләр ғаиләһенә ҡараған сыйырсыҡ ҙурлыҡ һаҙ ҡошо. Европаның һәм Азияның төньяғында йәшәй торған күсмә ҡош.

Ваҡ һаралйын
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Ржанка һымаҡтар Аҫ рәт:  Яр көйөлдөһө Ғаилә:  Һаралйындар Ырыу:  Һаралйындар Төр:  Ваҡ һаралйын
Халыҡ-ара фәнни исеме
Lymnocryptes minimus (Brünnich, 1764)
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 106003000
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   176591 NCBI   107379 EOL   1049387

Lymnocryptes minimus

Ҡылыҡһырлама

Турғайҙан бер ни тиклем ҙурыраҡ. Оҙон суҡышлы, ҡыҫҡа аяҡлы бәләкәй генә сәпсәү. Ерәнһыу көрән һырты буй-буй ҡара һәм һары һыҙыҡтар менән сыбарланған. Түше нәҙек кенә һорғолт һыҙыҡлы. Ҡорһағы аҡ. Зырҡыуыттан һәм һаралйындан байтаҡ бәләкәй булыуы менән айырыла.

Тауышы

Киҫкен генә «ҡыһх» тигән тауышлы, уйын ваҡытында тояҡ тауышына оҡшаған «туп-туп-туп» йәки «тет-тет-тет» тигән тауыштар сығара.

Йәшәү рәүеше

Күл, йылға, һаҙлыҡ, батҡылдарҙа йәшәй. Селәүсен, һыу бөжәктәре, еләк менән туҡлана. Күсмә ҡош. Киң генә таралған. Ояһын ергә ҡора. Көрән һәм ҡыҙғылт һоро таптар менән сыбарланған 4 бөртөк һорғолт йәшел йомортҡаһы була. Ите өсөн аулайҙар.

Әҙәбиәт

• Э. Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары китабы. — Өфө, 1986. — ИБ № 3478 28.693.35 И 90
• Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)
• Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)